Thắng lợi của cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp mà đỉnh cao là chiến thắng Điện Biên Phủ (7/5/1954) là chiến thắng của lòng yêu nước nồng nàn, ý chí bất khuất, kiên cường của dân tộc Việt Nam dưới sự lãnh đạo của Đảng, đứng đầu là Chủ tịch Hồ Chí Minh. Chiến thắng Điện Biên Phủ kết thúc vẻ vang cuộc kháng chiến lâu dài, gian khổ, anh dũng của quân và dân cả nước chống kẻ thù xâm lược, mở ra kỷ nguyên mới của lịch sử dân tộc, kỷ nguyên độc lập dân tộc, tiến lên chủ nghĩa xã hội.

Chủ tịch Hồ Chí Minh gắn huy hiệu Chiến sĩ Điện Biên Phủ cho các đồng chí xuất sắc trong chiến dịch. Ảnh Tư liệu

Lên Điện Biên với niềm tin chiến thắng

Sinh ra ở tỉnh Nam Định, vì gia đình đông con, cuộc sống khó khăn, khi tròn 2 tuổi, ông Trần Trọng Tú (95 tuổi, phường Cẩm Trung, TP Cẩm Phả) được bố mẹ cho đi làm con nuôi ở một gia đình tại huyện Định Hóa (tỉnh Thái Nguyên). Sau cách mạng tháng Tám năm 1945, khai sinh nước Việt Nam Dân chủ cộng hòa, lúc này ông Tú vừa tròn 16 tuổi, đã từ biệt gia đình tham gia thiếu sinh quân. Ông Tú cùng hàng chục thanh niên khác được sang Trung Quốc học quân giới, sau một năm học, ông về nước làm việc ở Xưởng Quân giới 32 thuộc Bộ Quốc phòng đóng tại tỉnh Thái Nguyên. Đến năm 1948, ông Trần Trọng Tú chuyển sang quân đội, được biên chế Đại đội 277, Tiểu đoàn 79, Trung đoàn 102, Đại đoàn 308.

Sau chiến thắng Điện Biên Phủ, ông Trần Trọng Tú về tiếp quản Thủ đô tháng 10/1954. Ảnh: Tư liệu của nhân vật

Trước khi tham gia chiến dịch Điện Biên Phủ, ông Trần Trọng Tú đã tham các Chiến dịch Biên giới 1950 đánh địch tại Cao Bằng - Lạng Sơn; Chiến dịch Hà Nam Ninh (thường gọi Chiến dịch Quang Trung) năm 1951; Chiến dịch Hòa Bình 1952; Chiến dịch Tây Bắc cuối 1952…

Ông Trần Trọng Tú nhớ lại: Vào những tháng cuối năm 1953, khi đơn vị tôi đang đóng quân ở xã Hùng Thắng, huyện Đại Từ (tỉnh Thái Nguyên) thì nhận được lệnh hành quân lên Điện Biên Phủ. Chúng tôi gấp rút hành quân phải băng qua rừng núi hiểm trở, trong khi thời tiết giá lạnh; mỗi chiến sĩ chúng tôi mang vác khoảng 40kg gồm súng, đạn, lương thực, mỗi ngày đi được khoảng 25-30km. Nhưng với nhiệm vụ gấp rút, anh em chiến sĩ chúng tôi khắc phục khó khăn, hành quân gần 2 tháng, đến đầu tháng 1/1954 đơn vị đến xã Mường Phăng và tham gia xây dựng bản doanh Sở Chỉ huy của Đại tướng Võ Nguyễn Giáp. Sau đó đơn vị hành quân đến vị trí tác chiến tại khu vực Him Lam chờ thời gian nổ súng. Lúc đó tinh thần chiến sĩ ai cũng hồ hởi, vững tin chiến thắng.

Cựu binh Lê Danh Thanh ở phường Giếng Đáy (TP Hạ Long) bên những tấm huân, huy chương được tặng thưởng trong suốt quá trình công tác của bản thân.

Sinh ra, lớn lên ở huyện Thạch Hà (tỉnh Hà Tỉnh) quê hương của người đoàn viên thanh niên cộng sản đầu tiên Lý Tự Trọng đã hy sinh vì sự nghiệp, độc lập tự do dân tộc làm tác động mạnh mẽ đến chàng thanh niên Lê Danh Thanh (hiện 94 tuổi, ở phường Giếng Đáy, TP Hạ Long). Khi 16 tuổi, mặc dù chưa đủ tuổi nhập ngũ, nhưng ông Lê Danh Thanh đã đi theo bộ đội đánh giặc cứu nước. Năm 1950, ông Thanh được biên chế vào Đại đội 87, Tiểu đoàn 400, Trung đoàn 9, Đại đoàn 304. Giai đoạn cuối năm 1953, khi đơn vị ông Thanh đang tham gia chiến dịch ở thượng Lào thì nhận được lệnh hành quân về tham gia chiến dịch Điện Biên Phủ.

Cựu chiến binh Lê Danh Thanh nhớ lại: Chúng tôi được lệnh hành quân gấp rút, bổ sung quân trang quân dụng hành quân về. Từ Lào về qua ngả đường Thanh Hóa, trên đường hành quân đi cùng hàng vạn dân công, thanh niên xung phong với chiếc xe đạp thồ, người gồng gánh đưa lương thực lên Điện Biên. Mặc dù hành quân vất vả, quãng đường xa hàng trăm km, nhiều điểm máy bay địch ném bom, thế nhưng trong đoàn quân ai cũng hiện lên tinh thần quyết tâm hướng lên phía trước vì một niềm tin chiến thắng.

Mặc dù tuổi cao, sức khỏe yếu nhưng cựu binh Đào Xuân Mộc (khu Trới 1, phường Hoành Bồ, TP Hạ Long) hứng khởi kể về bản thân khi tham gia chiến dịch Điện Biên Phủ 70 năm về trước.

Còn cựu binh Đào Xuân Mộc (91 tuổi, ở khu Trới 1, phường Hoành Bồ, TP Hạ Long) nhớ lại những ngày tháng không thể nào quên cách đây 70 năm khi ông đang ở đơn vị hậu cần phục vụ cho Chiến dịch Điện Biên Phủ. Mặc dù tuổi cao, sức khỏe yếu, nhưng cựu binh Đào Xuân Mộc vẫn còn nhớ những năm tháng hào hùng khi ông trực tiếp tham gia chiến dịch. Ông kể: Cuối năm 1952, Binh trạm 52 trực thuộc Tổng cục Hậu Cần của tôi đóng tại Km18 ở tỉnh Sơn La, cách Điện Biên phủ gần 100km. Binh trạm 52 gồm nhiều đơn vị khác nhau đảm bảo giao thông liên lạc, lương thực, thực phẩm, đạn dược, thuốc men… phục vụ cho chiến dịch Điện Biên Phủ. Đơn vị của ông Mộc phụ trách thông tin liên lạc, chuyển công văn từ hậu phương đến tiền tuyến và các đơn vị chiến đấu cũng như phục vụ chiến đấu. Đầu tháng 1/1954, khi quân ta chuẩn bị mở chiến dịch Điện Biên Phủ, Binh trạm 52 chuyển lên đóng tại Tuần Giáo để đảm bảo thông tin, trang thiết bị, hậu cần phục vụ cho chiến dịch.

Vinh dự có mặt ở “Điểm hẹn lịch sử”

Trong Chiến dịch Ðiện Biên Phủ, Đại đoàn 304 được giao nhiệm vụ bao vây phân khu Hồng Cúm, khống chế sân bay và trận địa pháo binh địch, tiến tới chia cắt phân khu Hồng Cúm với phân khu trung tâm Mường Thanh. Ðây là một trong ba phân khu của tập đoàn cứ điểm Điện Biên Phủ với hơn 2.000 tên địch, gồm ba đồn đóng liền nhau, cùng một tiểu đoàn lựu pháo 105mm, một đại đội cối 120mm, hai đơn vị xe tăng và các đơn vị hậu cần, vận tải. Lúc này Đại đội 87, Tiểu đoàn 400, Trung đoàn 9 của cựu binh Lê Danh Thanh có nhiệm vụ sử dụng bọc phá loại bỏ hàng rào thép gai tạo cửa mở cho các đơn vị xung phong chiếm các vị trí địch.

Hơn 20.000 xe đạp thồ vận chuyển hàng hóa, vũ khí của quân, dân ta phục vụ cho Chiến dịch Điện Biên Phủ đã trở thành một trong những kỳ tích tiêu biểu về quyết tâm và sức người trong điều kiện chiến tranh. Ảnh Tư liệu

Cựu binh Lê Danh Thanh xúc động kể: Chúng tôi mỗi tổ 3 người, sử dụng ống luồng dài gài bộc phá ở đầu. Khi xác định mục tiêu vật cản của địch tạo hướng tiến công, 1 đồng chí yểm hộ, còn 2 đồng chí tiến sát hàng rào. Một đồng chí rút nụ xòe, đồng chí còn lại đưa ống luồng thọc sâu hàng rào rút ra an toàn. Khi bộc phá nổ, tạo ra một khoảng trống cho các đơn vị xung phong diệt địch.

Trong khi ông Thanh ở Đại đoàn 304 thì ông Nguyễn Quốc An (90 tuổi ở khu 4A, phường Quang Hanh, TP Cẩm Phả) trong chiến dịch Điện Biên Phủ, ông ở đại đội súng cối 283 thuộc Trung đoàn 102, Đại đoàn 308. Cựu binh Nguyễn Quốc An hồi tưởng: Đại đội của tôi có 3 trung đội súng cối 82mm; 3 trung đội súng DKZ với nhiệm vụ bắn yểm hộ hỏa lực cho các đơn vị tiến lên. Đặc biệt tại đồi A1, Trung đoàn 102 được giao nhiệm vụ đánh chiếm. Chúng tôi được lệnh yểm hộ, áp chế hỏa lực của địch vào các vị trí lô cốt, để đơn vị ta xung phong, do đồi A1 là vị trí sống còn đối với địch ở trung tâm Mường Thanh.

Địch đã chống trả quyết liệt dưới sự chi viện hỏa lực pháo binh và không quân. Đồi A1, ta và địch giành giật từng đoạn hào, từng ụ súng; nhiều cán bộ, chiến sĩ Trung đoàn 102 hy sinh, bị thương, nhưng vẫn quyết tâm chiến đấu giữ vững trận địa trong suốt 38 ngày đêm góp phần vào thắng lợi chung của Chiến dịch Điện Biên Phủ. Nói đến đây, giọng ông An nghẹn lại, rưng rưng nước mắt nhớ đến đồng đội.

Cựu binh Bùi Đình Thản (Khu 9A, phường Quang Hanh, TP Cẩm Phả) kể chuyện ông đeo các dụng cụ để nối dây thông tin liên lạc trong Chiến dịch Điện Biên Phủ 70 năm về trước.

Có nhiệm vụ thông suốt thông tin liên lạc cho Chiến dịch Điện Biên Phủ đang diễn ra, cựu binh Bùi Đình Thản (88 tuổi, khu 9A, phường Quang Hanh, TP Cẩm Phả) lúc đó đang là chiến sĩ của Đại đội thông tin, Trung đoàn 98, Đại đoàn 316, hồ hởi kể: Khi chiến dịch diễn ra, lính thông tin chúng tôi luôn túc trực với thiết bị dây, kìm, dao găm và bộ đàm. Khi đơn vị di chuyển, dây thông tin luôn được vận chuyển đi theo đảm bảo thông suốt liên lạc giữa tiểu đoàn với trung đoàn và đại đoàn.

Khi chiến dịch nổ ra, các tiểu đoàn chiến đấu luôn phải di chuyển, nhiều dây thông tin bị bom, pháo địch đánh trúng bị đứt dẫn đến mất liên lạc. Lúc này, lính thông tin phải tìm cách rà từng mét dây tìm chỗ bị đứt nối lại, đảm bảo thông tin liên lạc không bị gián đoạn. Mặc dù bị bom, đạn địch cày xới liên tục và ác liệt, thậm chí hy sinh, nhưng chiến sĩ thông tin chúng tôi không sợ, bằng mọi giá thông tin liên lạc phải thông suốt kết nối các đơn vị.

Một đơn vị súng ĐKZ yểm hộ lực lượng xung kích tiến đánh khu Trung tâm Tập đoàn cứ điểm Điện Biên Phủ. Ảnh Tư liệu

Trong Chiến dịch Điện Biên Phủ, cường độ công văn, giấy tờ rất lớn, cựu binh Đào Xuân Mộc chia sẻ: Khi quân ta mở màn chiến dịch, đơn vị tôi đang đóng tại Tuần Giáo, công văn hỏa tốc, công văn hẹn giờ từ mặt trận chuyển về rất lớn. Đặc biệt là những công văn hỏa tốc, đến lúc nào chúng tôi phải chuyển đi lúc đấy bất kể ngày hay đêm. Chủ yếu là đi bộ, chúng tôi chạy trung bình 12km/giờ. Còn công văn hẹn giờ (ghi cụ thể trên bìa giấy) chúng tôi phải chuyển đến trước thời gian ghi trong giấy. Tiểu đội liên lạc tôi có 11 người, nhưng chỉ có 2 xe đạp. Điều kiện đi lại khó khăn, địch cho máy bay liên tục rà soát, bắn phá. Có một đồng đội của tôi trong lúc chuyển công văn đã hy sinh, mặc dù vậy chúng tôi khắc phục khó khăn, hoàn thành nhiệm vụ được giao.

Cựu binh Trần Trọng Tú và cựu binh Nguyễn Quốc An cùng ở Trung đoàn 102, Đại đoàn 308, tham gia Chiến dịch Điện Biên Phủ 70 năm về trước gặp gỡ ôn lại kỷ niệm.

“Khi quân ta tổng công kích đợt 3, đơn vị di chuyển lên lên sát mặt trận để tiếp nhận thông tin liên lạc kịp thời, thuận tiện. Chiều tối ngày 7/5/1954 khi nghe quân ta giành thắng lợi hoàn toàn, Chiến dịch Điện Biên Phủ toàn thắng, mọi người sung sướng chạy ôm nhau, vui mừng không tả hết” - không khí chiến thắng còn nguyên trong lời kể của cựu binh Đào Xuân Mộc.

Mỗi cựu chiến sĩ Điện Biên tôi gặp đều có những câu chuyện của riêng mình. 7 thập niên đã trôi qua nhưng dường như không một phút giây nào câu chuyện về Điện Biên năm xưa nguôi quên trong tâm trí họ. Những cựu chiến binh Quảng Ninh từng tham gia Chiến dịch Điện Biên Phủ kể cho chúng tôi, cho thế hệ cháu con của mình nghe với niềm tự hào to lớn. Họ kể say sưa như thể đang chuyển trao ngọn lửa nhiệt tình cách mạng tuổi thanh xuân năm xưa cho thế hệ hôm nay vậy.